Małżeństwa powtórne występują obecnie niemal równie często jak pierwsze. Prawie w połowie nowo zawartych małżeństw przynajmniej jeden z partnerów czyni to po raz drugi, a w jednej czwartej – oboje.

Powtórne małżeństwo i dalsze życie w rodzinie rekonstruowanej cechuje się złożonością strukturalną, ponieważ zwykle obejmuje kilka różnych postaci rodzicielskich, rodzeństwa i członków rodziny wielopokoleniowej z teraźniejszego i poprzednich małżeństw. Dzieci często mieszkają w dwóch domach przez kilka dni w tygodniu, gdzie obowiązują różne reguły (godziny pójścia spać, godzina powrotu do domu, zachowanie się przy stole itp.), niejasne granice i różnorodne role. Poprzednie relacje między rodzicami i dzieckiem, zbudowane przed zawarciem nowego małżeństwa, nieuchronnie się zmieniają, gdy nowy system tworzy miejsce dla nowych członków oraz nowych zadań i obowiązków. Przystosowanie do powtórnego małżeństwa może stać się jeszcze bardziej skomplikowane, jeżeli małżonkowie pochodzą z różnych środowisk kulturowych lub są w różnych fazach indywidualnego cyklu życia (np. starszy mężczyzna z dorosłymi dziećmi poślubiający młodą kobietę, niemającą dzieci lub mającą małe dzieci). Poza tym obowiązki ojczyma będą różne w przypadku opieki nad małym dzieckiem a dzieckiem dorastającym, z powodu odmiennych potrzeb rozwojowych. Często pojawia się dodatkowy problem, gdy niemieszkający z dzieckiem rodzic biologiczny pozostaje w pobliżu i jest nadal w niejasnym stopniu ważnym czynnikiem w rodzinie, co może stać się przyczyną konfliktu lojalnościowego u dzieci w stosunku do rodzica nieobecnego a przybranego.

Po okresie przystosowania do życia z jednym rodzicem teraz cała rodzina musi borykać się z lękiem związanym z kształtowaniem nowych więzi i tworzyć nową rodzinę. W większości rodzin rekonstruowanych występuje kilka wyraźnie zarysowanych problemów: zrodzone z zerwanych więzi i porzuconych nadziei i marzeń poprzedniej rodziny, składają się z członków o różnych historiach i tradycjach rodzinnych, które mogą być z sobą w konflikcie i wymaga pogodzenia; dzieci są często uczestnikami dwóch gospodarstw, w których panują różne reguły i style życia; przeżywają konflikt lojalnościowy w stosunku do rodziców. Mogą wystąpić trudności w objęciu ról rodzicielskich wobec pasierba lub pasierbicy, rywalizacja i zazdrość wśród przyrodniego rodzeństwa oraz konkurowanie matki biologicznej z macochą.

Inne problemy to np.:

Akceptacja nowego partnera przez dziecko. Nawet dorosłe dzieci, niemieszkające już z rodzicami, bywają zazdrosne o nowych partnerów matki lub ojca. Boją się, że stracą rodzica, że przestaną być dla nich najważniejsze. Dziecko, kiedy akceptuje nowego partnera matki lub ojca, może mieć poczucie, że zdradza drugiego biologicznego rodzica. Kiedy go nie akceptuje, bywa to interpretowane jako przejaw nielojalności i dowód egoizmu. W takiej sytuacji dziecko pozostaje w konflikcie lojalności podsycanym czasami przez rodziców (świadomie lub nie).

Akceptacja nowego partnera przez byłego partnera. Pojawienie się nowego partnera bywa trudne dla byłego partnera, chociaż teoretycznie poprzedni związek się skończył. Czasem owa trudność przejawia się w trosce o to, czy nowy partner będzie wystarczająco dobrą osobą do opieki nad dzieckiem. To nie oznacza, że przybrany rodzic ma zastąpić prawdziwego rodzica.

Ustalenie z nowym partnerem zakresu odpowiedzialności i opieki nad dzieckiem. Konflikty w tym obszarze często odzwierciedlają generalne trudności w relacji między partnerami. Kłótnie o dzieci zastępują kłótnie o kształt związku, zakres władzy, sposób porozumiewania się itp.

Poczucie, że nowy partner faworyzuje swoje własne dzieci z poprzedniego związku. Za tym niepokojem może się kryć pytanie, jak ważny dla nowego partnera jest obecny związek.

Zazdrość o relację z byłym partnerem i porównywanie się z nim. Ten wątek często przewija się w nowo tworzonych związkach, zwłaszcza na początku ich konstytuowania. Jaki jestem w porównaniu z byłym mężem mojej partnerki. W czym jestem lepsza, a w czym gorsza od byłej żony? Zwłaszcza osoby o niskiej samoocenie mają tendencję do porównywania się z byłymi mężami lub żonami swoich partnerek lub partnerów. Nie będąc pewnej własnej wartości poszukują potwierdzenia jej w nowym związku.

Pomimo tych niebezpieczeństw – zwykle wiążących się z dezorganizacją, reorganizacją, czasem przemieszczaniem oraz ponownym przypisaniem ról – prężna i dobrze funkcjonująca rodzina rekonstruowana jest raczej regułą niż wyjątkiem.

Rozwój rodziny rekonstruowanej postępuje etapami, a każdy etap wymaga renegocjacji reorganizacji złożonej i dynamicznej sieci relacji. Może upłynąć kilka lat zanim rodzina rekonstruowana osiągnie pełną integrację. Ci rodzice przyrodni, którzy domagają się „natychmiastowej miłości”, najprawdopodobniej będą doznawać jedynie frustracji i odrzucenia. Z kolei rodziny rekonstruowane, w których pozwala się na powolny rozwój przywiązania, często wykształcają się więzi miłości i troskliwości trwające całe życie. Niekiedy ojczym lub macocha daje dziecku wzór, który poszerza jego wybór ról życiowych lub stanowi nieznany wcześniej pozytywny ogląd relacji małżeńskich.

Na zbudowanie relacji w rodzinie patchworkowej nie ma recepty, pewne jest jednak, że potrzeba na to dużo czasu, pracy i kompromisów.

Opracowanie własne na podstawie: Szymon Chrząstowski „Nie tylko schemat” (praktyka systemowej terapii rodzin), H. Goldenberg, I. Goldenberg „Terapia rodzin”.