Rodzina dysfunkcjonalna

Rodzina dysfunkcjonalna to rodzina, która nie spełnia swoich funkcji. To rodzina, która poprzez nieprawidłowe relacje, zasady, role czy komunikację nie zapewnia swoim członkom możliwości zdrowego i pełnego funkcjonowania. Mianem rodziny dysfunkcjonalnej określa się często rodzinę, gdzie jedna lub kilka osób jest uzależnionych (np. od alkoholu, leków, narkotyków, pracy, jedzenia, itd.), w której może dochodzić do przemocy. Bez względu na to, czy dysfunkcjonalność dotyczy jednej, czy wielu osób, problem dotyczy tak naprawdę całej rodziny, ponieważ rodzina funkcjonuje jako całość i jest czymś więcej niż tylko sumą części. Członkowie rodziny wzajemnie oddziałują na siebie.

W takiej rodzinie dziecko otrzymuje trzy wyraźne komunikaty:

  • nie ufaj!
  • nie mów
  • nie czuj!

Nie ufaj! Ufności i porządku świata dziecko uczy się od rodziców i poprzez rodziców, brak oparcia w dorosłych pozbawia je pewności i rozeznania. Nie spełnione obietnice, nie dotrzymane umowy, zagubienie dorosłych, niespójność ich działań, brak konsekwencji -wszystko to sprzyja kształtowaniu się dezorientacji i nieufności. Nieufność budzi obronność, zaś brak porządku rodzi chaos myśli i nieuporządkowanie życia uczuciowego.

Nie mów! Nie mówić oznacza zamknięcie się na tematy związane z rodziną wobec obcych. Dzieci milkną, chroniąc największy dla nich skarb – tajemnicę rodzinną np. o alkoholu i incydentach z nim związanych. Robią to ze wstydu, strachu i w nadziei, że będzie lepiej i że nie jest tak naprawdę najgorzej. Ogromnie trudno przebić się przez to dziecięce zaprzeczanie, co owocuje czasem tragiczną samotnością dziecka w rodzinie. Wszelkie tabu paraliżujące pole otwartej i intymnej komunikacji w rodzinie skazuje osoby z rodziny na samotność.

Nie czuj! Dziecko w rodzinie dysfunkcjonalnej często przeżywa paraliżujące uczucia, które powodują jego niepokój i próby odcięcia się od nich. Zabieg tego rodzaju zbyt często powtarzany, rodzi groźbę odłączenia się od świata własnych emocji i utraty prawdy o najgłębszych poruszeniach swego serca. Zafałszowanie wewnętrznej rzeczywistości powoduje osłabienie czujności emocjonalnej niezbędnej do orientacji w świecie i w sobie samym.

Opracowanie własne na podstawie: B. Robinson, J. Rhoden „Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików”